توقف خطوط تولید در تعدادی از کارخانه های قطعه سازی

صنایع خودروسازی و قطعه سازی و تقریباً تمامی صنایع درگیر مشکلات مشابهی هستند. همانطور که وزیر صمت اذعان داشت؛ هیچ مرجع واحدی برای تصمیم گیری در صنایع وجود ندارد، این وزارتخانه تنها یک امضا دارد و برای شکوفایی تولید به عنوان مهمترین بخش هر اقتصاد، امضاهای کمی لازم است. در این شرایط نه تنها اهداف مورد نظر محقق نمی شود، بلکه شاهد افول صنایع و تعطیلی برخی واحدهای تولیدی یکی پس از دیگری هستیم. آن طور که فعالان صنعت سخت افزار می گویند، تولید در برخی واحدهای سخت افزاری متوقف شده و برخی واحدها با حداقل ظرفیت کار می کنند. ادامه این روند منجر به جابجایی گسترده کارکنان در صنایع مختلف از جمله قطعه سازی خواهد شد. در این زمینه با امید رضایی از فعالان عرصه قطعه سازی به گفت وگو نشستیم.

وضعیت فعلی صنعت قطعات یدکی و همچنین صنعت خودرو را چگونه ارزیابی می کنید؟ روند این صنعت چگونه است؟

اوضاع بسیار آشفته است. اگر وضعیت تخصیص بانکی و کمبود ارز به همین منوال پیش برود، بی شک شاهد توقف بیشتر صنعت خودرو و در نتیجه صنعت قطعات یدکی خواهیم بود. طی چند روز گذشته برخی از تولیدکنندگان قطعات یدکی به وضعیت توقف خط تولید رسیده اند. چون ارز به آنها تخصیص داده نشد یا نتوانستند کالای خود را از گمرک ترخیص کنند. این اختلال اتفاق ناخوشایندی است و متاسفانه امسال به اهداف تولیدی خود نخواهیم رسید.

تاثیر این فرآیند بر قیمت خودرو چیست؟

مسلم است که ادامه این روند بر قیمت خودرو تاثیر منفی خواهد گذاشت و باید برای آن چاره اندیشی کنید. چرا برای تخصیص ارز برای خرید کالا باید بیش از 80 روز صبر کنم؟ اگر پس از این مدت پول خرید ارز را ندارید، 70 روز دیگر باید بگذرد تا آن را دوباره پر کنید. با فرض اینکه بتوانید کالا را به موقع وارد کنید، این تجارت می تواند 4 بار در طول سال انجام شود. متأسفانه این روند بسیار طولانی است. نه تنها صنعت خودرو و قطعات یدکی، همه صنایع با این چالش مواجه هستند و به دلیل کمبود نقدینگی نمی توانند از تخصیص اولیه خود استفاده کنند. هر بار که این اتفاق می افتد، روند طولانی تر می شود. این مشکل باعث اختلال در شبکه واردات و مسیر واردات قطعات یدکی و مواد اولیه می شود. حتی اگر این مسیر را طی کنید، در نهایت به مشکل بزرگ تامین ارز می رسید. علاوه بر این، بسیاری از پلتفرم‌های صرافی گاهی بین 45 تا 60 روز کاری طول می‌کشد تا وجوه را به مقصد تحویل دهند. این فرآیند همه را شامل می شد.

آیا این روند شگفت انگیز به طور یکسان در بین تمام قطعه سازان وجود دارد؟

با فرض غیرممکن بودن، اگر در بخشی به 90 درصد تولید داخلی برسیم، نمی‌توانیم محصول خود را به پایان برسانیم و عرضه کنیم، زیرا همان 10 درصد توانایی درون‌بینی را ندارند یا درون‌نگری آن‌ها توجیه اقتصادی ندارد. در برخی موارد به 100 درصد بومی سازی رسیده ایم اما درصدی از مواد اولیه کالاهای تولیدی وارد می شود. بنابراین این مشکل برای تمامی تولیدکنندگانی که نرخ ارز کمتری دارند، مرتبط خواهد بود. اگرچه صحبت از اتفاقات چند روز گذشته و افزایش قیمت دلار زود است و چند روزی باید بگذرد، اما وجود چنین تکانه‌هایی معضلی جدید را نشان می‌دهد. زیرا این نوسانات امکان برنامه ریزی را از صنعتگران سلب می کرد. این بدان معنی است که سازنده نمی تواند با اطمینان بگوید که قطعات چه زمانی تحویل می شوند. چون تهیه کننده اصلا وقت ندارد. برای هر مرحله قرار است کار در یک زمان نامعلوم پیشرفت کند. اگر قصد ثبت سفارش را داشته باشیم، تایید ثبت تایید نمی شود. پس از دریافت تاییدیه ثبت نام، زمان بارگذاری سیستم مشخص نیست. پس از بارگذاری در سیستم، زمان تخصیص نامحدود است. بنابراین نمی توان برنامه ریزی کرد و همه چیز مشروط است; فرصت های گرانبها به راحتی از دست می روند. وضعیت صنعت به طور کلی بسیار آشفته است و شعار ایجاد 2 میلیون شغل در سال غیرممکن است و مشاغل موجود نیز در خطر است. اینکه شرکت ها یکی پس از دیگری تعطیل می شوند و شیفت های خود را کاهش می دهند، ظرف چند روز به کاهش نیروی کار منجر می شود و در نهایت منجر به بیکاری 500 هزار نفر در بخش قطعه سازی می شود.

توقف تولید یا اخلال در تولید خودرو باعث کاهش گردش آنها و تورم در این بخش می شود. چه زمانی تاثیر این وضعیت را خواهیم دید؟

تا حدودی می توان اندازه اشتغال را کنترل و حفظ کرد. اما اگر این وضعیت با ضرب الاجل تعیین نشود و راه حلی مشخص نشود، باید منتظر تعدیل وحشتناک قدرت در مدت کوتاهی باشیم. چگونه می توان بدون تولید هزینه های حقوق و دستمزد را تامین کرد؟ در عین حال برخی از شرکت ها نیز کالا و مواد اولیه خریداری کرده اند، اما نمی توانند به خطوط تولید خود تحویل دهند، زیرا ارزی برای آنها در نظر گرفته نشده است.

با توجه به این شرایط آیا می توان گفت که صنعت خودرو به حال خود رها شده است؟

نتیجه گیری من این است که این اتفاق افتاده است. وقتی وزیر اعلام می کند که باید روی پای خود بایستند، بسیاری از مردم از این اعلامیه استقبال می کنند. اما حقیقت این است که این اتفاق باید 35 سال پیش می افتاد، نه اکنون در بدترین شرایط ممکن. تولیدکنندگان در بحران کنونی چگونه روی پای خود می ایستند؟ با زیان های هنگفت و این محدوده قیمتی، چگونه می توانند سرپا بمانند؟ اکنون، در پایان مشکل، بیانیه مشکل را پاک کردیم. 35 سال پیش، آنها صنعت خودرو را تنها می گذاشتند. این رانتی که گفته می شود وجود دارد و صنعت خودرو را پایین آورده، باید از ابتدا با آزادسازی قیمت ها و واگذاری خودرو به دست بازار آزاد و عرضه و تقاضا حذف می شد تا با قیمت پایین به فروش برسد. قیمت سود سنتی 35 سال است که بر خلاف اقتصاد کار کرده ایم و قیمت گذاری جهت دار را جایگزین عرضه و تقاضا کرده ایم.

به نظر شما قیمت گذاری اجباری خودروها توسط هیات رقابت تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟

سناریوی شورای رقابت ادامه نخواهد داشت، اما متأسفانه در اقتصاد ما زمانی تصمیمات لازم اتخاذ می شود که اثربخش نباشد. 40 سال می گذرد و بعد تصمیم می گیریم که تصمیمات شورای رقابت اشتباه بوده و تاوان آن را می پردازیم. در نهایت قیمت گذاری و واردات اجباری خودروهای برقی و خارجی برچیده می شود. چون بحث بازار مطرح است و نمی توان شرایط واردات را مشخص کرد. این بدان معناست که شرایط مسابقه در نهایت یکسان شد اما خیلی دیر.

در بخش واردات، قیمت ها در حال حاضر توسط شورای رقابت تعیین می شود. این موضوع چه مشکلاتی برای بازار خودرو ایجاد می کند؟

مشکلات مشابهی بدون شک برای واردات نیز به وجود می آید. نمی توان گفت فردی که خودرو را وارد کرده، آن را با ضرر بفروشد یا با این تعرفه قیمت گذاری کند. در چنین شرایطی هیچ کس حاضر به سرمایه گذاری نخواهد بود.

پیش بینی شما از شرایط صنعت و بازار خودرو تا آغاز سال جدید چیست؟

من به عنوان یک تولید کننده نمی توانم بگویم آینده این صنعت چگونه خواهد بود، چه برسد به اینکه تا پایان سال پیش بینی کنم. اگر این روند ادامه پیدا کند، باید انتظار داشت که صنعت خودرو متوقف شود، اما این روند باید تغییر کند. اگر این روند ادامه پیدا کند، شوخی نیست اگر بین 500 تا 600 هزار نفر بیکار شوند. تا آن زمان برای تصمیم گیری خیلی دیر خواهد بود. هر چه زودتر تصمیم بگیریم، تاثیر آن بیشتر خواهد بود. وزیر با همین صراحت اعلام کرد که نرخ 10 درصد موثر است. یعنی اگر مشکلات را به وزارتخانه مطرح کنیم فقط 10 درصد آن حل می شود و 90 درصد دیگر در خارج از وزارتخانه حل می شود. این شفاف سازی بسیار خوب است و باید شفاف با آن برخورد شود. آیا 9 دستگاه ذیربط دیگر می توانند این مشکل را حل کنند؟ کار بسیار پیچیده شده است. خیلی خوب است که بگوییم برخی خودروها برای خودروسازان سودآور نیستند و تولید نمی شوند. اما قطعه سازانی که قطعات این خودروها را تولید کرده اند چه می کنند؟ کسانی که اجناس مربوط به این خودروها را خریده اند در هنگام واردات آن ها باید چه کار کنند؟ برای افزایش بازار چه کنیم؟ خودروساز حق دارد این خودروها را تولید نکند. اگر محصولی برای شرکت مقرون به صرفه نباشد، نمی توان انتظار تولید آن را داشت. اما مشکل اینجاست که صدایی به دنبال حل مشکل نیست. جلسات و شکایات زیادی به ارگان های مختلف صورت می گیرد و کارگروه هایی در حال تشکیل است اما معلوم نیست نتیجه چه زمانی مشخص می شود. به زودی دو محدودیت دیگر به این محدودیت ها اضافه می شود: تعطیلات کریسمس، تعطیلات شرکت های خارجی، نوسانات ارز، سپس سال نو چینی و دو هفته دیگر تعطیلات. این بدان معنی است که اوج فاجعه تا چند ماه دیگر ظاهر می شود. در حال حاضر نیز شرکت ها با مشکل مواجه هستند و با فرا رسیدن سال نو چینی این وضعیت بدتر می شود. هیچ صنعت کاملا مستقلی در هیچ کجای دنیا وجود ندارد. همه کشورها در هر صنعتی مقداری وابستگی به واردات و ارز دارند و هیچ استثنایی وجود ندارد.